Als een regeringsperiode is afgelopen mogen we weer naar de stembus om onze mening te geven over wie wij zien regeren. Wij kiezen dan de leden van de Tweede Kamer. Maar dat is niet de regering, en niet het kabinet. We kunnen na een maand in de krant lezen wie dat zijn geworden. Wat gebeurt er dan in de tussentijd??

Het kabinet bestaat uit alle ministers en staatssecretarissen van ons land. De ministers vormen dan samen met de Koningin weer de regering. Zij hebben de zogenoemde uitvoerende macht in Nederland. De Nederlandse regering wordt echter gecontroleerd door het parlement, de Staten-Generaal ofwel de Eerste Kamer en de Tweede Kamer. Het is dus belangrijk dat de regering gesteund wordt door de Tweede Kamer; de Eerste Kamer heeft relatief veel minder macht en heeft dus hier in de praktijk weinig effect op. Om hiervan verzekerd te zijn, heb je eigenlijk een meerderheid van de stemmen in de Tweede Kamer nodig. Omdat er nooit een partij is die dat alleen haalt, moeten er partijen een verbintenis aangaan - een coalitie. Uit deze coalitie wordt er een kabinet gevormd dat dus de steun van de meerderheid van de Tweede Kamer bezit. Dit is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan.

Het initiatief gaat hier van de Koningin uit. Zij roept de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer, de vice-president van de Raad van State en de fractievoorzitters in de Tweede Kamer bijeen om haar te adviseren over de vorming van een nieuw kabinet. Na deze vergaderingen benoemt de Koningin doorgaans één of meerdere informateurs die aan de hand van deze informatie verdergaan met gesprekken voeren en informeren naar een mogelijke coalitie. Als dit allemaal goed gaat, zullen er een aantal partijen met elkaar een coalitie gaan vormen. Hierbij maken zij een gezamenlijk plan over hoe Nederland de komende vier jaar regeert moet worden - het concept-regeerakkoord. De informateur is hier als afgevaardigde van de Koningin bij en begeleidt de partijen.

Als er een dergelijk concept-regeerakkoord is, doet de informateur verslag bij de Koningin. Hierop wijst zij een formateur aan. Deze gaat met de betreffende partijen van de coalitie aan tafel zitten en gaat met hen het kabinet vormen. De partijen hebben uiteraard elk een eigen idee wie er minister of staatssecretaris moet worden, dus de formateur bemiddelt hierbij. Daarna benadert de formateur de mogelijke ministers en staatssecretarissen. Vervolgens rapporteert de formateur de uitkomst aan de Koningin. De Koningin zal vervolgens het oude kabinet ontslaan en het nieuwe benoemen - in de Koninklijke Besluiten. En dan kunnen ze er weer vier (?) jaar tegenaan!

Robert Buurman